Kiểm kê khí nhà kính cấp cơ sở ngành Công Thương cần chú ý những gì?

Phần 1: Giới thiệu về kiểm kê khí nhà kính ngành Công Thương

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, kiểm kê khí nhà kính (KNK) trở thành một nhiệm vụ quan trọng đối với các ngành công nghiệp trên toàn cầu. Đặc biệt tại Việt Nam, ngành Công Thương đóng vai trò trọng yếu trong nền kinh tế nhưng cũng là lĩnh vực phát thải KNK lớn. Để đáp ứng các mục tiêu giảm phát thải quốc gia và yêu cầu pháp lý, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư 38/2023/TT-BCT, quy định chi tiết về kỹ thuật đo đạc, báo cáo, thẩm định giảm phát thải và kiểm kê KNK trong ngành.

 Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư 38/2023/TT-BCT, quy định chi tiết về kỹ thuật đo đạc, báo cáo, thẩm định giảm phát thải và kiểm kê KNK trong ngành.

Thông tư này không chỉ mang lại khung pháp lý rõ ràng mà còn là công cụ hỗ trợ các doanh nghiệp quản lý phát thải, tối ưu hóa nguồn lực và xây dựng hình ảnh thân thiện với môi trường. Các cơ sở phát thải lớn, nhỏ thuộc ngành Công Thương, dù bắt buộc hay tự nguyện, đều được khuyến khích thực hiện kiểm kê để nắm bắt mức độ phát thải thực tế, từ đó đề ra các biện pháp cải thiện.

Bài viết này sẽ cung cấp những thông tin thiết yếu về quy trình kiểm kê KNK cấp cơ sở ngành Công Thương, các bước thực hiện và những lưu ý quan trọng. Qua đó, các doanh nghiệp có thể không chỉ đáp ứng yêu cầu pháp luật mà còn hướng tới phát triển bền vững trong dài hạn.

Phần 2: Phạm vi kiểm kê khí nhà kính cấp cơ sở

Theo Thông tư 38/2023/TT-BCT, kiểm kê khí nhà kính cấp cơ sở được áp dụng cho các nguồn phát thải trực tiếp và gián tiếp trong phạm vi quản lý của doanh nghiệp ngành Công Thương. Việc xác định chính xác phạm vi kiểm kê là bước đầu tiên, giúp đảm bảo dữ liệu đầy đủ và minh bạch.

1. Nguồn phát thải trực tiếp

Nguồn phát thải trực tiếp là các hoạt động tạo ra khí nhà kính ngay tại cơ sở, bao gồm:

• Hoạt động đốt nhiên liệu từ nguồn cố định: Các thiết bị như nồi hơi, lò nung, tua-bin, và lò sưởi.
• Hoạt động đốt nhiên liệu từ nguồn di động: Gồm các phương tiện vận tải trong quá trình sản xuất và vận hành.
• Quá trình công nghiệp: Phát thải từ các phản ứng hóa học hoặc vật lý trong dây chuyền sản xuất.
• Phát thải từ thiết bị và máy móc: Rò rỉ môi chất lạnh hoặc phát tán khí trong quá trình sản xuất và bảo dưỡng.
• Quản lý và xử lý chất thải: Phát thải từ hoạt động thu gom và xử lý rác thải của cơ sở.

2. Nguồn phát thải gián tiếp

Nguồn phát thải gián tiếp phát sinh từ việc sử dụng năng lượng do bên ngoài cung cấp, cụ thể:

• Sử dụng năng lượng điện: Lượng phát thải liên quan đến tiêu thụ điện năng trong hoạt động sản xuất.
• Sử dụng năng lượng hơi nước: Hơi nước được mua từ các nhà cung cấp bên ngoài để sử dụng trong sản xuất.

Ý nghĩa của việc xác định phạm vi

Xác định rõ ràng các nguồn phát thải giúp doanh nghiệp:

• Đánh giá đúng mức độ phát thải thực tế.
• Xây dựng kế hoạch giảm phát thải KNK hiệu quả.
• Đáp ứng các tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế về quản lý môi trường.

Phần 3: Các bước thực hiện kiểm kê khí nhà kính cấp cơ sở

Để thực hiện kiểm kê khí nhà kính (KNK) một cách chính xác và hiệu quả, doanh nghiệp cần tuân theo quy trình được quy định tại Thông tư 38/2023/TT-BCT. Quy trình này bao gồm các bước từ chuẩn bị đến hoàn thiện báo cáo, đảm bảo tính minh bạch và khoa học.

1. Xác định phạm vi kiểm kê

Doanh nghiệp cần xác định toàn bộ các nguồn phát thải trực tiếp và gián tiếp trong phạm vi quản lý, bao gồm:

• Các thiết bị cố định (nồi hơi, lò nung) và di động (phương tiện vận tải).
• Các quá trình công nghiệp và hoạt động sử dụng năng lượng điện, hơi nước.
• Các hoạt động xử lý chất thải, rò rỉ từ thiết bị.

Đây là bước nền tảng giúp doanh nghiệp tránh bỏ sót các nguồn phát thải quan trọng.

Xác định toàn bộ các nguồn phát thải trực tiếp và gián tiếp trong doanh nghiệp

2. Thu thập và quản lý số liệu hoạt động

Số liệu hoạt động bao gồm:

• Lượng nhiên liệu tiêu thụ: Than, dầu, khí tự nhiên, điện năng, hơi nước.
• Sản lượng sản xuất và khai thác: Các chỉ số liên quan đến quy trình công nghiệp.
• Thông tin thiết bị: Loại, công suất, thời gian hoạt động.

Doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống lưu trữ dữ liệu tập trung, đảm bảo tính liên tục và dễ dàng truy xuất.

3. Lựa chọn hệ số phát thải phù hợp

Hệ số phát thải được sử dụng để chuyển đổi số liệu hoạt động thành lượng phát thải KNK. Doanh nghiệp có thể:

• Sử dụng hệ số phát thải do Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố.
• Tham khảo các hướng dẫn của IPCC (Ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu).
• Tính toán hệ số phát thải phù hợp với quy trình công nghệ cụ thể của cơ sở.

4. Xây dựng phương pháp kiểm kê

Phương pháp kiểm kê phải tuân theo các tiêu chuẩn quốc tế như Hướng dẫn IPCC 2006 hoặc phiên bản cập nhật. Công thức tính toán cơ bản:

K N Ki​=A Di​ × E Fi​

Trong đó:

• K N Ki​: Lượng phát thải KNK của loại khí i.
• A Di​: Số liệu hoạt động tương ứng với khí i.
• E Fi​: Hệ số phát thải của khí i.

5. Kiểm soát và đảm bảo chất lượng

Doanh nghiệp cần thực hiện kiểm tra các bước thu thập và xử lý dữ liệu, đảm bảo tính chính xác, minh bạch và nhất quán. Đồng thời, các sai sót cần được phát hiện và xử lý kịp thời trước khi xây dựng báo cáo.

Phần 4: Kiểm soát chất lượng và đánh giá độ không chắc chắn

Trong quy trình kiểm kê khí nhà kính (KNK), kiểm soát chất lượng và đánh giá độ không chắc chắn là hai yếu tố then chốt để đảm bảo độ chính xác và tính tin cậy của kết quả kiểm kê. Việc thực hiện đúng các bước này không chỉ đáp ứng yêu cầu pháp luật mà còn hỗ trợ doanh nghiệp cải thiện hiệu suất phát thải.

1. Kiểm soát chất lượng

Quy trình kiểm soát chất lượng bao gồm:

• Kiểm tra tính đầy đủ: Đảm bảo tất cả các nguồn phát thải (trực tiếp và gián tiếp) đã được liệt kê đầy đủ và dữ liệu hoạt động được thu thập liên tục.
• Đảm bảo tính nhất quán: Sử dụng các phương pháp và hệ số phát thải thống nhất cho các kỳ kiểm kê.
• Minh bạch trong dữ liệu: Lưu giữ và giải thích rõ ràng các số liệu hoạt động, giả định và công thức tính toán.
• Kiểm tra độ chính xác: Đối chiếu kết quả với các dữ liệu tương tự từ các kỳ kiểm kê trước đó hoặc từ nguồn đáng tin cậy khác.

Ví dụ: Nếu phát thải CO2 từ tiêu thụ nhiên liệu than được tính toán tăng đột biến so với các năm trước, cần kiểm tra xem dữ liệu về lượng than tiêu thụ hoặc hệ số phát thải có sai sót không.

2. Đánh giá độ không chắc chắn

Độ không chắc chắn trong kiểm kê KNK có thể xuất phát từ:

• Dữ liệu hoạt động: Các số liệu như lượng nhiên liệu tiêu thụ hoặc sản lượng khai thác có thể bị sai lệch do ghi nhận không chính xác.
• Hệ số phát thải: Hệ số này có thể thay đổi tùy theo điều kiện thực tế tại cơ sở, công nghệ sản xuất hoặc quy mô hoạt động.
• Phương pháp kiểm kê: Các phương pháp khác nhau có thể dẫn đến kết quả không đồng nhất.

Doanh nghiệp cần định lượng độ không chắc chắn theo hướng dẫn của IPCC và thực hiện các bước giảm thiểu, chẳng hạn:

• Sử dụng hệ số phát thải được công bố chính thức.
• Thực hiện kiểm tra chéo dữ liệu.
• Áp dụng các công cụ tính toán tiên tiến để giảm sai số.

3. Lợi ích từ kiểm soát chất lượng và đánh giá độ không chắc chắn

• Đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ pháp luật.
• Tăng độ tin cậy của báo cáo: Đây là yếu tố quan trọng khi cơ sở cần thẩm định báo cáo hoặc cung cấp dữ liệu cho các đối tác, nhà đầu tư.
• Hỗ trợ cải tiến nội bộ: Giúp doanh nghiệp nhận diện các khâu phát sinh nhiều phát thải nhất để tối ưu hóa quy trình.

Kiểm soát và đảm bảo chất lượng trong quá trình kiểm kê khí nhà kính

Phần 5: Tính toán và xây dựng báo cáo kiểm kê khí nhà kính

Sau khi thu thập dữ liệu và kiểm soát chất lượng, bước tiếp theo trong quy trình kiểm kê khí nhà kính (KNK) là tính toán lượng phát thải và xây dựng báo cáo. Đây là khâu quan trọng giúp doanh nghiệp tổng hợp và trình bày các kết quả kiểm kê một cách khoa học, minh bạch.

1. Công thức tính lượng phát thải KNK

Lượng phát thải của từng loại khí nhà kính được tính dựa trên công thức:

K N Ki ​= A Di​×E Fi​

Trong đó:

• K N Ki​: Lượng phát thải của loại khí iii (tấn).
• A Di​: Số liệu hoạt động (ví dụ: lượng nhiên liệu tiêu thụ, sản lượng sản xuất).
• E Fi​: Hệ số phát thải tương ứng với loại khí iii (kg/tấn hoặc kg/MWh).

Ví dụ: Một cơ sở sản xuất sử dụng 1.000 tấn than đá (EF của than đá là 2,5 tấn CO2/tấn).

• Lượng phát thải CO2 = 1.000 × 2,5 = 2.500 tấn CO2.

2. Tính toán CO2 tương đương (CO2e)

Để so sánh tác động của các loại khí khác nhau, lượng phát thải được chuyển đổi thành CO2 tương đương dựa trên hệ số tiềm năng nóng lên toàn cầu (GWP):

T P Ti ​= K N Ki​ × G W Pi​

Trong đó:

• T P Ti​: Tổng lượng phát thải CO2 tương đương của khí i.
• G W Pi​​: Hệ số tiềm năng nóng lên toàn cầu của khí iii (ví dụ: GWP của CH4 là 28, N2O là 265).

3. Xây dựng báo cáo kiểm kê

Báo cáo kiểm kê khí nhà kính cấp cơ sở cần tuân theo mẫu quy định và bao gồm các nội dung chính sau:

• Giới thiệu: Tổng quan về cơ sở, phạm vi kiểm kê và các nguồn phát thải.
• Phương pháp luận: Trình bày công thức, hệ số phát thải và phương pháp tính toán đã sử dụng.
• Kết quả kiểm kê: Bảng tổng hợp lượng phát thải của từng loại KNK và tổng phát thải CO2 tương đương.
• Kiểm soát chất lượng: Các bước thực hiện kiểm tra dữ liệu và đánh giá độ không chắc chắn.
• Phụ lục: Cung cấp chi tiết về dữ liệu hoạt động, hệ số phát thải và các tài liệu tham khảo.

4. Các yếu tố cần lưu ý trong báo cáo

• Tính minh bạch: Dữ liệu và phương pháp tính toán phải được giải thích rõ ràng.
• Tuân thủ pháp luật: Báo cáo cần đáp ứng các yêu cầu của Thông tư 38/2023/TT-BCT.
• Đáp ứng mục tiêu nội bộ và bên ngoài: Báo cáo không chỉ phục vụ việc thẩm định mà còn có thể dùng để giao tiếp với các bên liên quan như nhà đầu tư, đối tác.

Phần 6: Thẩm định và hoàn thiện báo cáo kiểm kê khí nhà kính

Sau khi hoàn thiện báo cáo kiểm kê khí nhà kính (KNK), thẩm định là bước quan trọng nhằm đảm bảo tính chính xác và minh bạch của kết quả. Quy trình này giúp doanh nghiệp phát hiện và khắc phục sai sót, đồng thời tăng tính tin cậy của báo cáo trước khi trình cơ quan quản lý hoặc các bên liên quan.

1. Quy trình thẩm định

Quy trình thẩm định báo cáo kiểm kê KNK cấp cơ sở được thực hiện theo các bước chính sau:

• Kiểm tra tính tuân thủ: Đảm bảo rằng báo cáo tuân thủ các yêu cầu trong Thông tư 38/2023/TT-BCT.
• Đối chiếu dữ liệu: So sánh dữ liệu trong báo cáo với các nguồn thông tin thực tế, bao gồm:
  • Số liệu hoạt động từ quá trình sản xuất, tiêu thụ năng lượng, và quản lý chất thải.
  • Hệ số phát thải được sử dụng trong tính toán.
• Phân tích rủi ro: Đánh giá các yếu tố có thể gây sai lệch trong báo cáo, chẳng hạn như lỗi nhập liệu hoặc sai sót trong phương pháp kiểm kê.
• Kiểm tra thực địa (nếu cần): Kiểm tra trực tiếp tại cơ sở để đánh giá tình trạng vận hành của các thiết bị và tính chính xác của dữ liệu đo đạc.

2. Khắc phục sai sót

Trong quá trình thẩm định, các sai sót thường gặp có thể bao gồm:

• Dữ liệu bị thiếu hoặc không đồng nhất.
• Hệ số phát thải không phù hợp với thực tế sản xuất.
• Sai sót trong cách áp dụng công thức tính toán.

Khi phát hiện sai sót, doanh nghiệp cần:

• Thu thập bổ sung dữ liệu hoặc làm rõ các yếu tố không chắc chắn.
• Điều chỉnh hệ số phát thải hoặc phương pháp tính toán nếu cần.
• Cập nhật lại báo cáo và lưu trữ đầy đủ các tài liệu chứng minh cho các điều chỉnh.

3. Vai trò của cơ quan quản lý

Báo cáo kiểm kê KNK cần được nộp lên cơ quan quản lý có thẩm quyền để thẩm định chính thức. Quy trình này giúp:

• Xác nhận tính tuân thủ: Đảm bảo báo cáo đáp ứng các tiêu chuẩn và yêu cầu pháp luật.
• Hỗ trợ cải tiến: Cung cấp các khuyến nghị để doanh nghiệp cải thiện quy trình kiểm kê trong tương lai.

4. Lợi ích từ quy trình thẩm định và hoàn thiện báo cáo

• Đảm bảo độ tin cậy: Tăng khả năng báo cáo được chấp nhận bởi cơ quan quản lý và đối tác.
• Xây dựng uy tín: Giúp doanh nghiệp chứng minh cam kết minh bạch và trách nhiệm với môi trường.
• Phát triển bền vững: Hỗ trợ doanh nghiệp cải tiến các hoạt động quản lý phát thải, góp phần giảm chi phí và tối ưu hóa nguồn lực.

Phần 7: Những lưu ý quan trọng cho các doanh nghiệp ngành Công Thương

Kiểm kê khí nhà kính (KNK) không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là cơ hội để các doanh nghiệp ngành Công Thương tối ưu hóa hoạt động và nâng cao giá trị thương hiệu. Để quá trình này mang lại hiệu quả tối đa, doanh nghiệp cần lưu ý một số điểm quan trọng.

1. Lợi ích từ việc kiểm kê khí nhà kính

• Tối ưu hóa quy trình: Nhận diện và giảm thiểu các nguồn phát thải lớn, từ đó tiết kiệm năng lượng và chi phí.
• Đáp ứng quy định pháp luật: Tuân thủ Thông tư 38/2023/TT-BCT và các yêu cầu quốc gia về biến đổi khí hậu.
• Nâng cao giá trị thương hiệu: Chứng minh trách nhiệm với môi trường, giúp tăng uy tín và thu hút khách hàng, nhà đầu tư.

2. Các điểm cần tránh

• Bỏ sót nguồn phát thải: Một số nguồn phát thải gián tiếp như tiêu thụ năng lượng điện hoặc rò rỉ môi chất lạnh dễ bị bỏ qua nếu không có hệ thống giám sát đầy đủ.
• Sai lệch dữ liệu: Dữ liệu không chính xác hoặc không minh bạch có thể dẫn đến báo cáo không đạt yêu cầu thẩm định.
• Thiếu kế hoạch dài hạn: Chỉ tập trung vào kiểm kê một lần mà không xây dựng chiến lược giảm phát thải lâu dài.

3. Hỗ trợ từ EcoCheck

EcoCheck cung cấp giải pháp kiểm kê KNK chuyên nghiệp, giúp doanh nghiệp:

• Đáp ứng các tiêu chuẩn pháp lý: Với hệ thống tự động hóa và liên tục cập nhật theo hướng dẫn mới nhất của Bộ Công Thương và IPCC.
• Tư vấn chuyên sâu: Hỗ trợ doanh nghiệp từ khâu xác định phạm vi, thu thập dữ liệu đến xây dựng báo cáo và cải thiện hiệu suất phát thải.
• Công cụ đo lường chính xác: Tích hợp các công cụ tính toán phát thải và báo cáo theo yêu cầu của Thông tư 38/2023/TT-BCT.

EcoCheck cung cấp giải pháp kiểm kê KNK chuyên nghiệp

4. Tài liệu tham khảo và liên hệ hỗ trợ

• Tài liệu: Thông tư 38/2023/TT-BCT, Hướng dẫn IPCC 2006 và các công cụ tính toán của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
• Liên hệ: EcoCheck sẵn sàng hỗ trợ các doanh nghiệp ngành Công Thương qua các dịch vụ kiểm kê KNK, tư vấn giảm phát thải và triển khai công nghệ quản lý môi trường.

Kết luận

Kiểm kê khí nhà kính cấp cơ sở không chỉ là trách nhiệm mà còn là cơ hội để doanh nghiệp ngành Công Thương phát triển bền vững. Với sự đồng hành của EcoCheck, các doanh nghiệp có thể không chỉ đáp ứng quy định pháp lý mà còn tạo ra giá trị vượt trội trong hành trình bảo vệ môi trường.

THÔNG TIN LIÊN HỆ: 

Công ty TNHH Công nghệ BeevR

Địa chỉ:

• Văn phòng Hà Nội: 125 Hoàng Ngân, Trung Kính, Cầu Giấy, Hà Nội
• Hotline: 037.6869.366
• Email: connect@beevr.ai
• Website: https://ecocheck.ai/