Chuyển Đổi Sang Xe Điện Và Hành Trình Net Zero Của Ngành Vận Tải Việt Nam

Ngành vận tải đang đối mặt với sức ép cắt giảm phát thải khí nhà kính để đáp ứng các cam kết Net Zero toàn cầu. Trong đó, chuyển đổi từ phương tiện sử dụng động cơ đốt trong sang xe điện được xem là một trong những chiến lược trọng yếu. VinFast và nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã tiên phong trong xu hướng này. Tuy nhiên, liệu xe điện có thực sự là giải pháp tối ưu để ngành vận tải đạt mục tiêu giảm phát thải? Hay chúng ta cần một hệ sinh thái toàn diện và bền vững hơn? Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các cơ hội và thách thức của xe điện trong lộ trình giảm phát thải ngành vận tải tại Việt Nam.

1. Ngành vận tải và áp lực giảm phát thải khí nhà kính

Vận tải hiện chiếm khoảng 20% tổng lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu, theo báo cáo của Tổ chức Năng lượng Quốc tế (IEA, 2023). Tại Việt Nam, con số này cũng không hề nhỏ, khi nhu cầu vận chuyển hàng hóa và hành khách ngày càng tăng mạnh cùng với tốc độ đô thị hóa và phát triển kinh tế.

Để đáp ứng các cam kết giảm phát thải khí nhà kính theo Chiến lược Quốc gia về Tăng trưởng Xanh và Cam kết Net Zero năm 2050 tại COP26, ngành vận tải Việt Nam buộc phải chuyển mình. Một trong những giải pháp quan trọng nhất được nhắc đến chính là chuyển đổi sang phương tiện giao thông điện hóa, đặc biệt là xe điện.

2. Xe điện: Xu hướng tất yếu và bước đệm cho Net Zero tại Việt Nam

VinFast và làn sóng xe điện hóa ngành vận tải

Trong những năm gần đây, VinFast đã trở thành biểu tượng cho sự chuyển đổi sang giao thông bền vững tại Việt Nam. Với các dòng xe điện từ ô tô con đến xe buýt và taxi điện, VinFast không chỉ phục vụ thị trường nội địa mà còn vươn ra quốc tế. Công ty này đặt mục tiêu trở thành hãng xe điện hàng đầu, góp phần thúc đẩy lộ trình giảm phát thải CO₂ trong ngành vận tải.

Sự phát triển của hạ tầng hỗ trợ xe điện

Việc chuyển đổi sang xe điện không chỉ là về phương tiện mà còn cần một hệ thống hạ tầng đồng bộ. Các dự án xây dựng trạm sạc điện nhanh trên toàn quốc, cũng như các chính sách ưu đãi thuế nhập khẩu linh kiện, giảm lệ phí trước bạ cho xe điện, đã tạo nền tảng cho sự phát triển mạnh mẽ của loại hình phương tiện này.

Các doanh nghiệp vận tải tiên phong

Nhiều doanh nghiệp vận tải đã bắt đầu ứng dụng xe điện vào hoạt động của mình. Điển hình như Công ty GSM với mô hình taxi điện và VinBus với hệ thống xe buýt điện ở các đô thị lớn. Đây là những mô hình tiên phong giúp giảm lượng phát thải trực tiếp từ động cơ đốt trong, góp phần làm sạch không khí và giảm ô nhiễm đô thị.

3. Xe điện có thực sự là giải pháp tối ưu cho bài toán giảm phát thải ngành vận tải?

Giảm phát thải khí CO₂ trực tiếp

Xe điện có lợi thế rõ ràng khi loại bỏ khí thải trực tiếp từ ống xả. Một nghiên cứu từ Cơ quan Năng lượng Tái tạo Quốc tế (IRENA, 2023) cho thấy, một chiếc xe điện trung bình có thể giảm phát thải khoảng 50% CO₂ so với xe chạy xăng hoặc dầu, nếu được sạc bằng nguồn điện tái tạo.

Những thách thức cần giải quyết

Tuy nhiên, câu chuyện không dừng lại ở việc chuyển đổi phương tiện. Các vấn đề về nguồn điện sản xuất và sạc pin, quy trình sản xuất và tái chế pin lithium-ion, cùng với tuổi thọ và khả năng xử lý rác thải điện tử, vẫn là những bài toán phức tạp.

Nguồn điện ở Việt Nam hiện tại vẫn phụ thuộc lớn vào nhiệt điện than. Nếu xe điện được sạc từ lưới điện sản xuất từ than đá, lợi ích giảm phát thải sẽ bị hạn chế. Báo cáo của Bộ Công Thương Việt Nam (2024) cho biết, điện tái tạo hiện mới chỉ chiếm 27% tổng sản lượng điện quốc gia.

Ngoài ra, việc đầu tư hạ tầng trạm sạc, đặc biệt ở các vùng nông thôn hoặc khu vực xa trung tâm, còn gặp nhiều khó khăn. Chi phí sản xuất xe điện và pin cũng cao hơn, khiến giá thành xe điện hiện nay chưa thực sự dễ tiếp cận với số đông doanh nghiệp vận tải nhỏ và vừa.

4. Xe điện là một phần trong hệ sinh thái Net Zero toàn diện

Để đạt mục tiêu Net Zero trong ngành vận tải, Việt Nam không thể chỉ trông chờ vào chuyển đổi phương tiện sang xe điện, mà cần một chiến lược toàn diện hơn.

Các giải pháp cần được kết hợp bao gồm:

• Phát triển năng lượng tái tạo để cung cấp điện sạch cho xe điện.
• Tối ưu hóa logistics và vận tải đa phương thức, giảm quãng đường vận chuyển không cần thiết.
• Ứng dụng công nghệ kiểm kê và quản lý phát thải, giúp doanh nghiệp đo lường chính xác lượng khí nhà kính và xây dựng chiến lược giảm phát thải hiệu quả.

Nền tảng EcoCheck.ai hiện đang hỗ trợ các doanh nghiệp vận tải Việt Nam thực hiện kiểm kê khí nhà kính theo chuẩn quốc tế, góp phần giúp ngành vận tải minh bạch hóa dữ liệu phát thải và đáp ứng yêu cầu từ các thị trường quốc tế, đặc biệt là khu vực EU với CBAM (Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon).

5. Kết luận: Xe điện – Cần nhưng chưa đủ!

Xe điện là xu hướng tất yếu và là một phần quan trọng trong chiến lược giảm phát thải ngành vận tải Việt Nam. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu Net Zero vào năm 2050, cần một cách tiếp cận hệ sinh thái toàn diện hơn, bao gồm năng lượng sạch, quản lý vòng đời phương tiện, và kiểm kê phát thải minh bạch. Doanh nghiệp vận tải cần nhanh chóng chuyển đổi mô hình vận hành, đầu tư vào công nghệ sạch và sử dụng các công cụ kiểm kê phát thải như EcoCheck.ai để không bị tụt lại trong cuộc đua xuất khẩu và chuỗi cung ứng bền vững toàn cầu.

Thông tin liên hệ: Công ty TNHH Công nghệ BeevR

Địa chỉ: (Văn phòng Hà Nội) 125 Hoàng Ngân, Trung Kính, Cầu Giấy, Hà Nội

Hotline: 037.6869.366

Email: connect@beevr.ai

Website: https://ecocheck.ai/  

Facebook group: https://www.facebook.com/groups/congdongkiemkekhinhakinhvietnam

Facebook fanpage: https://www.facebook.com/BeevRTechnologies