CBAM 2026: Doanh Nghiệp Việt Đối Mặt Với Thuế Carbon. Giải Pháp Nào Giúp Giảm Chi Phí?

Từ năm 2026, doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu vào EU sẽ chịu ảnh hưởng từ Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM), yêu cầu báo cáo phát thải khí nhà kính và mua chứng chỉ carbon. Nếu không tuân thủ, hàng hóa có thể bị áp thuế cao hoặc từ chối nhập khẩu. Bài viết này sẽ giúp doanh nghiệp hiểu rõ CBAM, hướng dẫn kiểm kê khí nhà kính theo chuẩn quốc tế, đồng thời đề xuất các giải pháp giảm phát thải để tối ưu chi phí. Đặc biệt, EcoCheck mang đến công nghệ tự động kiểm kê, giúp doanh nghiệp tuân thủ quy định một cách nhanh chóng, chính xác và tiết kiệm.

CBAM là gì và vì sao doanh nghiệp cần quan tâm?

Ngày 10/5/2023, Liên minh Châu Âu (EU) chính thức thông qua Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM - Carbon Border Adjustment Mechanism). Đây là chính sách nhằm áp thuế carbon lên hàng hóa nhập khẩu có cường độ phát thải cao, đảm bảo cạnh tranh công bằng giữa sản phẩm trong và ngoài EU.

Từ năm 2026, doanh nghiệp xuất khẩu vào EU bắt buộc phải báo cáo phát thải khí nhà kính và mua chứng chỉ CBAM tương ứng. Nếu không tuân thủ, hàng hóa có thể bị áp thuế cao hoặc từ chối nhập khẩu. Trước yêu cầu khắt khe này, kiểm kê khí nhà kính chính xác và minh bạch là bước đi đầu tiên giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí và giảm rủi ro.

Kiểm kê khí nhà kính là gì?

Kiểm kê khí nhà kính (GHG inventory) là quá trình thu thập, tính toán và báo cáo lượng phát thải từ hoạt động sản xuất, vận hành của doanh nghiệp theo các tiêu chuẩn quốc tế như GHG Protocol và IPCC Guidelines. Đây là cơ sở để EU đánh giá mức phát thải và tính thuế CBAM.

Hướng dẫn kiểm kê khí nhà kính theo CBAM

1. Xác định sản phẩm chịu tác động

Doanh nghiệp cần kiểm tra xem hàng hóa của mình có thuộc danh mục áp dụng CBAM hay không. Hiện tại, cơ chế này nhắm vào 6 ngành có mức phát thải cao:

• Thép: Phát thải lớn từ quy trình luyện thép sử dụng than cốc.
• Nhôm: Tiêu thụ nhiều điện từ nhiệt điện than.
• Xi măng: Nung xi măng thải lượng CO₂ đáng kể.
• Điện: Đặc biệt là điện than với cường độ carbon cao.
• Phân bón: Sản xuất amoniac, urê thải CO₂ và N₂O.
• Hydro: Nếu không sản xuất bằng công nghệ xanh, có thể phát thải CO₂ .

2. Thu thập dữ liệu phát thải

Dữ liệu cần thu thập theo hai phạm vi chính:

• Scope 1 (Phát thải trực tiếp): Từ sản xuất, sử dụng nhiên liệu hóa thạch như than, dầu, khí tự nhiên.
• Scope 2 (Phát thải gián tiếp): Từ điện tiêu thụ, đặc biệt là điện than (GHG Protocol, 2023).

Dữ liệu phải được thu thập theo chuẩn quốc tế để đảm bảo tính minh bạch và được EU công nhận.

3. Lựa chọn phương pháp tính toán

Sau khi có dữ liệu, doanh nghiệp có thể tính toán phát thải bằng ba phương pháp:

• Tiêu chuẩn EU: Dùng hệ số phát thải mặc định do EU cung cấp.
• Đo lường thực tế: Áp dụng dữ liệu từ quy trình sản xuất, tuân theo IPCC hoặc GHG Protocol.
• Phương pháp kết hợp: Dữ liệu thực tế kết hợp hệ số mặc định EU 

4. Lập báo cáo kiểm kê khí nhà kính

Báo cáo CBAM cần bao gồm:

• Quy trình sản xuất chi tiết.
• Lượng phát thải theo từng giai đoạn.
• Chứng từ, tài liệu chứng minh dữ liệu.
• Biện pháp giảm phát thải đã triển khai.

Báo cáo phải được cập nhật định kỳ để đảm bảo tính tuân thủ.

5. Tích hợp công nghệ tự động hóa

Việc kiểm kê thủ công tốn thời gian, dễ sai sót và khó kiểm soát dữ liệu. Doanh nghiệp có thể tối ưu quy trình bằng phần mềm EcoCheck:

• Tự động tính toán phát thải theo chuẩn quốc tế.
• Xuất báo cáo đúng định dạng CBAM.
• Bảo mật dữ liệu, giảm chi phí kiểm kê.
• Cập nhật liên tục quy định mới nhất từ EU.

Giảm phát thải – Giải pháp tối ưu chi phí CBAM

Sau khi kiểm kê, doanh nghiệp có thể triển khai các giải pháp giảm phát thải để giảm thuế CBAM (McKinsey & Company, 2023):

• Nâng cấp công nghệ sản xuất: Áp dụng lò hồ quang điện trong luyện thép.
• Sử dụng năng lượng tái tạo: Đầu tư điện mặt trời, điện gió.
• Tối ưu chuỗi cung ứng: Giảm khoảng cách vận chuyển, nâng cao hiệu suất nguyên liệu.
• Đạt chứng nhận xanh: Đăng ký ISO 14064 để tăng khả năng cạnh tranh.

EcoCheck – Giải pháp kiểm kê khí nhà kính tối ưu

CBAM đã trở thành "tấm vé thông hành" để xuất khẩu hàng hóa sang EU, vì thế doanh nghiệp cần thực hiện ngay những báo cáo kiểm kê khí nhà kính. Để nhanh chóng, dễ dàng, tối ưu chi phí, EcoCheck đã mang tới cho doanh nghiệp bộ giải pháp kiểm kê khí nhà kính toàn diện: 

✅ Kiểm kê khí nhà kính chính xác, nhanh chóng. 

✅ Tối ưu chi phí kiểm kê, đảm bảo bảo mật dữ liệu. 

✅ Cập nhật liên tục quy định mới nhất từ EU.

? Đăng ký ngay EcoCheck để đảm bảo tuân thủ CBAM và bảo vệ lợi ích xuất khẩu! 

? Liên hệ ngay: website/ecocheck.ai